چگونگی انتخاب اصلح در فرهنگ قرآن

نوبت شما به نقل از وبلاگ ” شکوه حضور ” نوشت:

قرار گرفتن در آستانه یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری آن هم در سایه نظام مردم سالاری دینی که به برکت جمهوری اسلامی رنگ واقعیت به خود گرفته است.

ضرورت تامل در جایگاه و چگونگی انتخاب اصلح در فرهنگ قرآن را دوچندان می‌کند، تا دریابیم که کتاب وحی به عنوان قانون سعادت بشری انتخاب و منتخب را نیازمند احراز چه شرایطی می‌داند.

در قرآن کریم بحث انتخاب و برگزیدگی در بسیاری از آیات مطرح شده است. در قرآن از برگزیدگی اولیا و انبیای الهی و معیارهای آن سخن به میان آمده است و در بسیاری از موارد برگزیدن آدم، آل عمران، بنی اسرائیل، آل ابراهیم(ع)، اسحاق، اسماعیل، الیاس، یسع، اهل‌بیت، ایوب، زکریا، داود، عیسی، لوط، مریم، یحیی، یوسف و نوح(ع)و برخی فرشتگان ذکر شده است. علاوه بر این، چگونگی برگزیده شدن مسلمانان و انتخاب امت برگزیده بر اساس معیارهای خاص نیز در کلام وحی دیده می‌شود. از این رو، بحث برگزیدگی و انتخاب در قرآن بحث قابل توجهی است و جا دارد محققان در حوزه برگزیدگی از نگاه قرآن تحقیقی مستقل انجام دهند.
باید گفت که پاسخ کاملا مثبت است، در نگاه قرآن کریم برگزیدن و انتخاب کردن بر اندیشه و تعقل استوار است و کتاب وحی شدیدا تأکید دارد انسان ها در مقام انتخاب باید تلاش کنند که انتخابشان خردمندانه باشد و هیچ گاه در این انتخاب احساسات و مسائل پیرامونی را که می‌تواند بر انتخاب خردمندانه تاثیر منفی بگذارد، دخالت ندهند، بلکه انتخاب خود را عقلانی انجام دهند تمامی آیاتی که دعوت به تفکر و تعقل دارد، ترغیب انسان به انتخاب برتر است. و در برخی آیات مانند آیه 58 سوره نساء، ظرفیت انتخابگری انسان را وسیله‌ای مهم برای آزمودن انسان دانسته و به او دستور داده است که امانت را به اهلش بسپارید و در مقام قضاوت در هر عرصه‌ای مانند قضاوت در برتری فردی بر فردی دیگر به عدالت رفتار کنید و بر این اقدام خود خدا را ناظر و شنوا بدانید. در حقیقت انتخابات وسیله‌ای برای رساندن امانت به اهل آن می‌باشد.
خداوند می‌فرماید: کسانی که طاغوت را پرستش نمی‌کنند و به خدا روی آورده‌اند و از خود بیرون آمده و نگاهی الهی دارند اینها تمام اندیشه‌ها را می‌شنوند و هم دچار تجبر، تحجر و خودمحوری در انتخاب نمی‌شوند، بلکه مطالعه و بررسی کرده بهترین برنامه را بر می‌گزینند.
از این رو این افراد هنگام انتخاب چه برای پست ریاست جمهوری، چه نمایندگی مجلس و چه شورای شهر بهترین برنامه ها را برگزیده و بر اساس خرد و اندیشه الهی عمل می‌کنند و اینها همان کسانی هستند که قرآن از آنها به «اولوا الالباب» یعنی صاحبان خرد تعبیر می‌کند. و این مهندسی قرآن برای ورود به عرصه انتخاب است تا انتخاب برتر را داشته باشیم.
یکی دیگر از روش های انتخاب احسن در فرهنگ قرآنی توجه به رضای خدا است، از این رو نباید تحت تأثیر احزاب، افراد و گروه‌ها باشیم. چرا که بعضاً تحزب‌ها و وابستگی جریانی انسان را از تهذب و پاکی باز می‌دارد. در شرایط فعلی نباید بر اساس وابستگی افراد به جریان‌ها انتخاب کنیم، بلکه باید انتخاب ما بر اساس ملاکهای خدایی باشد.
وقتی خداوند آدم را برمی گزیند و فرشتگان الهی که خود برگزیده خداوند بوده و او را عبادت می‌کنند، عرضه کردند که ما برای حمد و تقدیس تو آفریده شدیم پس چرا کسی را می‌آفرینی که در زمین تباهی می‌کند و خداوند در پاسخ فرمود: من می‌دانم آنچه را شما نمی‌دانید! (آیات 30 تا 34 سوره مبارکه بقره)
با این ادبیات خدا به ملائکه می‌آموزد که به ویژگی های مدنظر خدا اعتراض نکنید چراکه آنها کامل هستند؛ از این رو، اگر رضای خدا در انتخاب ها ملاک باشد، مهندسی ما برای حضور در انتخابات متفاوت می‌شود.
در حقیقت می‌توان گفت که روش انتخاب از نگاه قرآن این است که اولا برای جلب رضای خداوند انتخاب کنیم، ثانیا در انتخاب خود از خود بهره گیری نمائیم، ثالثا باید اندیشه ها و برنامه ها را مورد توجه قرار دهیم، رابعا انتخاب خود را وسیله ای برای انتقال امانت به اهل آن بدانیم. هر کس با این روش وارد عرصه انتخابات شود به انتخاب اصلح خواهد رسید و اشتباه به کمترین درجه کاهش می‌یابد.
به نظر می‌رسد یکی از ویژگی های انتخاب این است که بدانی رئیس جمهور منتخب چقدر با خداوند ارتباط دارد، به عبارت دیگر آیا جزو مومنان و صالحان است چراکه انسان مومن به خدای متعال نزدیک بوده و متکی به قدرت الهی است، بنابر این هیچگاه اقدامی نمی کند که به تضعیف ایمان خود و جامعه بینجامد.
دیگر معیار قرآنی برای انتخاب اصلح در پست ریاست جمهوری سپاسگزار بودن فرد منتخب است؛ یعنی هم شاکر خداوند باشد و هم به قانون و ارزش هایی که ملت برایش خون داده اند احترام بگذارد. معیار دیگری نگاهی توحیدی داشتن است.
سوره نحل آیات 120 و 121 به همین ویژگی‌ها در انتخاب حضرت ابراهیم(ع) اشاره می‌کند زیرا او شخصی حنیف، پاک و مطیع امر خدا بود.
باید توجه داشت این معیارهای قرآن برای الهی شدن انتخاب‌ها، به ما درس می‌دهد تا دریابیم انتخاب احسن یعنی انتخاب فرد حنیف و پاک، مطهر از شرک، تسلیم خداوند و سپاسگزار نعمت ها بودن و در مقام اجرای قانون اساسی برآمدن.
طبیعی است انتخاب افراد برای تصدی پست‌ها باید مشروط به این شروط باشد، اگر بعد از انتخاب، فرد منتخب درپی تقویت باند خود، خودخواهی و حزب بازی نرود و رضای عمومی مردم را بر اساس ارزش های الهی کسب کند، می‌توان گفت که در انتخاب خود دچار اشتباه نشده ایم.
آیه 247 سوره مبارکه بقره بهترین گواه بر این امر است وقتی می‌فرماید: «و پیامبرشان به آنان گفت در حقیقت ‏خداوند طالوت را بر شما به پادشاهى گماشته است گفتند چگونه او را بر ما پادشاهى باشد با آنکه ما به پادشاهى از وى سزاوارتریم و به او از حیث مال گشایشى داده نشده است پیامبرشان گفت در حقیقت‏خدا او را بر شما برترى داده و او را در دانش و [نیروى] بدنى بر شما برترى بخشیده است و خداوند پادشاهى خود را به هر کس که بخواهد مى‏دهد و خدا گشایشگر داناست».
بنابر این آیه تصریح می‌شود که در کنار علم و اندیشه، توانمندی جسمی نیز برای حاکمیت و هدایت مردم لازم است و در کنار دانش بر توانایی جسم نیز تأکید می‌شود.
نکته دیگر در انتخاب اصلح توجه به مشاوره است، رئیس جمهور منتخب ملت باید به معنای واقعی کلمه اهل مشورت باشد، اینکه بگوید هیأت مشاوران وجود دارند اما نظرات شخصی خود را اعمال کند، صحیح نیست.
پیامبر اکرم(ص) در عین برخورداری از مقام عصمت، مأمور به مشورت است زیرا خداوند می‌فرماید: و شاورهم فی الامر.
از مجموع آیات شریفه قرآن و احادیث در بحث انتخاب چنین برمی آید که تجربه نیز برای کار مهم است و افراد تازه وارد و بدون تجربه کافی نمی توانند در انجام مسؤولیت توفیق داشته باشند چرا که نمونه های موفق در مدیریت ثابت کرده اند که تجربه پشتوانه ای مهم در این عرصه است.
اما مهمتر از بحث تجربه، وجود حیا و عفت در فرد منتخب است، چنان که امیرالمومنین (ع) تجربه را به تنهایی کافی ندانسته و بلافاصله پس از دستور برای برگزیدن اهل تجربه، حیاء داشتن منتخب را اضافه می‌فرمایند. زیرا اگر تجربه باشد و حیا و عفت نباشد، تجربه خطر خیانت را در پی دارد. یکی دیگر از معیارهای منتخب ولایت پذیری است. در شرایط فعلی و به برکت میراث ماندگار فقیهان بزرگ اسلام و امام خمینی ولایت مورد نظر امامان معصوم(ع) در غیبت امام زمان(ع) در ولایت فقیه تجلی یافته است. ما موظف هستیم پس از اطاعت از خدا، رسول‌(ص)، امامان معصوم(ع) از ولی فقیه پیروی کنیم، رئیس جمهور منتخب نیز باید چنین باشد نه اینکه با رهبری به منازعه برخیزد و برای نظام ولایی ما چالش ایجاد کند کسی که چنین کند، یقیناً شرط لازم و مهم برای احراز پست ریاست جمهوری را ندارد.